Alstein: 'Het uitzicht op de wereld' (1984)

(Marc van) Alstein (°1947) stamt uit een eeuwenoud geslacht met adellijke aspiraties dat traceerbaar is tot de jaren 800. Twee mannelijke telgen uit de rijke geschiedenis van deze familie, die op uiteenlopende wijze de nodige informatie overleverden, leden volgens deze dichter, prozaïst en criticus een interessant genoeg leven om er een roman aan te wijden.

Voor het eerste deel van 'Het uitzicht op de wereld' waarin we kennis maken met zijn grootvader, kan de schrijver terugvallen op de meest directe communicatievorm namelijk face-to-face gesprekken die hij als jongeling onderhield met de genaamde Gustave. In zijn late tienerjaren vuurde deze Antwerpenaar een pistool af op de minnares van zijn vader, alvorens halsoverkop de oceaan over te steken om met succes zijn geluk te beproeven in Amerika. WOI noopt hem echter met dringende spoed huiswaarts, waar hij, eens de oorlog afgelopen, rustig fortuin vergaart als commercant. De hoofdmoot van het boek bestaat evenwel uit een reconstructie van het leven van Pierre-Ignace van Alstein, een 18de-eeuwse scheepskapitein, slavenhandelaar en kaper in Franse dienst. Hiervoor doet de auteur een beroep op door de zeeman neergepende scheepsjournaals en uitgavenboekjes gecombineerd met geschiedkundige geschriften en overgeleverde officiële documenten.

Allemaal voer voor een avonturenroman zou je denken, maar niets is minder waar. 'Het uitzicht op de wereld' houdt immers eerder het midden tussen een dubbele biografie en een maatschappelijk essay. In een verzorgd, feitelijk en, gezien het opzet wel passend, ietwat stijf taalgebruik besteedt Alstein minstens evenveel aandacht aan de historische en socio-economische context als aan de lotgevallen van de individuele protagonisten. Zijn toon in verband met de heikele kwestie die de slavenhandel toch is zie je redelijk snel evolueren van mild ironisch naar volledig begripvol voor de zakelijke kant van de affaire. Zo tracht de schrijver met veel sympathie en een zekere dosis trots als het ware letterlijk een uitzicht op de wereld mee te geven, meer bepaald vanuit het perspectief van de rijke bourgeoisie door de eeuwen heen. Uiteindelijk levert de hedendaagse van Alstein een best wel onderhoudend en sowieso historisch interessant werkstuk af, waarbij hij als in zekere zin betrokkene misschien iets te graag kant kiest en net dat tikkeltje teveel empathie vraagt van de lezer.