dinsdag 26 november 2013

Marinus van Goeree: 'De rivier' (1951)


Deze typische streekroman, die voor latere drukken werd herdoopt tot 'De wijde rivier', ontplooit zijn verhaal op en rond de Zuid-Hollandse eilanden in de Rijn-Maas-delta. Door de weergave van een heleboel scharniermomenten uit het leven van een flink aantal individuele polderbewoners krijgen we een onverbloemd beeld van het reilen en zeilen in het landelijke Nederland tijdens de eerste helft van de vorige eeuw. We spreken dan over een tijd van sociale ongelijkheid, waarin huwelijken eerst en vooral uit financiĆ«le overwegingen worden gesloten en de gewone man een harde en ongelijke strijd tegen de natuurelementen uitvecht. Daarbij komt nog dat de klassieke bronnen van inkomsten – traditionele ambachten, visvangst en landbouw – in hoge mate bedreigd worden door de oprukkende verstedelijking en industrialisering. Hierdoor is de snel verpauperende dorpsgemeenschap haast verplicht zich acuut aan te passen aan de nieuwe omstandigheden om niet in bittere armoede te verzinken. Het spreekt haast voor zich dat 'De rivier' een resem dieptragische menselijke lotgevallen aaneen rijgt.

En toch hebben we niet te maken met een door en door sombere roman. Onder het motto 'de rivier geeft en neemt', aanvaarden de protagonisten als vanzelfsprekend hun lot, en krabbelen ze na elke tegenslag telkens weer overeind. Hoewel parallel hieraan ook de auteur niet al te lang blijft stilstaan bij een zoveelste dramatische gebeurtenis, spreekt uit het boek een - hoewel impliciet - warm medevoelen voor zijn personages. Marinus van Goeree (1919-2004) profileert zich dan ook ten volle als volksschrijver die helemaal in de kraam past van de Arbeiderspers welke in een verzuilde samenleving vanuit socialistische hoek werd opgericht om literatuur op maat van de werkmens bij deze doelgroep te brengen. 'De rivier' leest erg vlot, bevat de nodige intriges, blijft op emotioneel vlak herkenbaar, en geeft een waarachtig inzicht in het leven zoals onze grootouders het nog gekend hebben. Voldoende reden om eens ergens een exemplaar op te duiken, medunkt.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten